Grev
Grev, işçilerin bir araya gelerek işlerini durdurdukları veya yavaşlattıkları bir protesto biçimidir. Grevler genellikle toplu iş sözleşmesi görüşmeleri sırasında anlaşmazlık çıktığında başvurulan bir yöntemdir, ancak çalışma koşullarının iyileştirilmesi, ücret artışı, iş güvencesi, sosyal hakların genişletilmesi gibi çeşitli taleplerle de gündeme gelebilir.
- Grevin Türleri
1. Genel Grev: Bir sektördeki veya ülke çapındaki tüm işçilerin katıldığı geniş çaplı bir grevdir. Bu tür grevler, genellikle büyük ekonomik ve politik taleplerle ilişkilendirilir.
2. İşyeri Grevi: Belirli bir işyerinde çalışan işçilerin, işverenle yaşadıkları sorunları çözmek amacıyla düzenledikleri grevdir. Bu tür grevler, genellikle yerel sorunların çözümüne odaklanır.
3. Dayanışma Grevi: Bir işyerindeki veya sektördeki işçilerin, diğer bir işyerindeki işçilerle dayanışma amacıyla katıldıkları grev türüdür. Burada amaç, başka bir grevi desteklemek ve ona güç katmaktır.
4. Uyarı Grevi: Kısa süreli olarak yapılan ve genellikle işverenin dikkatini çekmek amacıyla düzenlenen grevdir. Bu tür grevler, daha geniş çaplı bir grevin habercisi olabilir.
5. Açlık Grevi: İşçilerin işlerini bırakmak yerine yemek yememeyi tercih ettikleri bir protesto biçimidir. Bu tür grevler, genellikle daha ağır ve acil sorunlara dikkat çekmek amacıyla yapılır.
- Türkiye'de Grev Hakkı
Türkiye’de grev hakkı, Anayasa ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile düzenlenmiştir. Grev hakkı, işçilerin toplu iş sözleşmesi sürecinde anlaşmazlık yaşadıklarında başvurabilecekleri bir hak olarak tanımlanmıştır. Ancak grev hakkının kullanımı belirli yasal prosedürlere tabi olup, bu prosedürler izlenmediği takdirde grev yasa dışı kabul edilebilir.
Türkiye'de yasal bir grev başlatabilmek için:
- Grev kararının bir sendika tarafından alınmış olması gerekir. Bu sendika, ilgili iş kolunda yetkili sendika olmalıdır.
- Grev, ancak toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması durumunda uygulanabilir.
- Anlaşmazlık durumunda önce arabuluculuk süreci başlatılır. Arabulucunun da çözüm bulamaması durumunda grev kararı alınabilir.
- Grev kararı alındıktan sonra işçilerin katılımıyla grev oylaması yapılmalı ve grev kararı ilgili mercilere bildirilmelidir.
- Grevin Sonuçları ve Etkileri
Grevlerin sonuçları, hem işçiler hem işverenler hem de genel olarak ekonomi ve toplum üzerinde derin etkiler bırakabilir. Bu etkiler olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabilir.
1. İşçi Açısından Sonuçlar
- Grev, işçilerin taleplerini dile getirmelerinde ve haklarını savunmalarında etkili bir araçtır. Başarılı bir grev, işçilerin çalışma koşullarında ve ücretlerinde iyileştirmeler sağlar.
- Grev sırasında işçiler genellikle ücret alamazlar, bu da grevin süresine bağlı olarak ciddi maddi kayıplara yol açabilir. Bu durum, özellikle uzun süreli grevlerde işçilerin mali açıdan zor durumda kalmasına neden olabilir.
- Grev, işçiler arasında birlik ve dayanışmayı güçlendirir. Ortak bir amaç doğrultusunda hareket etmek, işçilerin birbirlerine olan güvenini ve bağlılığını artırır.
- Grev sürecinde belirsizlik, stres ve endişe gibi duygusal zorluklar yaşanabilir. Uzun süren grevler, işçilerin motivasyonunu düşürebilir ve aileleri üzerinde de olumsuz etkilere neden olabilir.
2. İşveren Açısından Sonuçlar
- Grev, işyerinde üretimin durmasına veya azalmasına neden olabilir. Bu, işverenin ekonomik kayıplar yaşamasına yol açar. Üretimdeki bu duraksama, işverenin piyasadaki rekabet gücünü zayıflatabilir.
- Grevler, işverenin kamuoyu nezdindeki itibarını olumsuz etkileyebilir. Özellikle medya tarafından geniş yer bulan grevler, şirketin prestijini zedeleyebilir.
- Grev sonucunda işveren, işçilerle uzlaşmak için ücret artışı, iyileştirilmiş sosyal haklar ve daha iyi çalışma koşulları gibi talepleri kabul etmek zorunda kalabilir. Bu da işletme maliyetlerinin artmasına neden olabilir.
- Grevin işverene baskı yapması, işvereni işçilerle yeniden müzakere yapmaya zorlayabilir ve bu durum işverenin müzakere gücünü azaltabilir.
3. Ekonomi ve Toplum Açısından Sonuçlar
- Grevler, özellikle geniş çaplı ve uzun süreli olduğunda, ilgili sektördeki üretimi ve hizmetleri durdurabilir. Bu durum, ekonomik faaliyetlerde aksamaya neden olur ve genel ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilir.
- Grevler, toplumun farklı kesimlerinden farklı tepkiler alabilir. Bazı kesimler işçilerin haklı mücadelesini desteklerken, diğerleri grevin yarattığı olumsuzluklardan şikayet edebilir. Özellikle hizmet sektöründe gerçekleşen grevler, toplumda günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir.
- Grevler, toplumda sosyal barışı etkileyebilir. Uzun süren ve sert geçen grevler, işçilerle işverenler arasında gerginliğe yol açabilir ve toplumsal huzursuzluğu artırabilir. Ancak başarılı bir grev, sosyal barışı güçlendirebilir ve işçi-işveren ilişkilerini daha dengeli bir hale getirebilir.
- Grevler, hükümetleri işçi hakları konusunda yeni yasal düzenlemeler yapmaya zorlayabilir. Bu, uzun vadede işçi haklarının korunması ve geliştirilmesi açısından önemli bir etkendir.
GREVİN SONLANMASI
Grev, genellikle taraflar arasında bir uzlaşma sağlandığında sona erer. Uzlaşma sağlanmadığı takdirde, grev uzun sürebilir ve bu da her iki taraf için de daha büyük kayıplara neden olabilir. Grev sonlandığında, işçiler genellikle işbaşı yapar ve grev sırasında kaybedilen üretim telafi edilmeye çalışılır. Ancak bazı durumlarda grev sonrasında işçi-işveren ilişkilerinin düzelmesi zaman alabilir.
GENEL DEĞERLENDİRME
Grev, işçi haklarının savunulmasında önemli bir araçtır, ancak dikkatli ve stratejik bir şekilde kullanılması gerekir. Hem işçiler hem de işverenler için önemli sonuçları olan grev, yalnızca son çare olarak başvurulmalıdır. Türkiye’de yasal çerçevede düzenlenen grev hakkı, işçilerin taleplerini barışçıl ve etkili bir şekilde dile getirmelerine olanak tanır. Grevlerin sonuçları, sadece işçileri ve işverenleri değil, aynı zamanda genel ekonomik durumu ve toplumsal huzuru da etkiler. Bu nedenle, grevlerin etkili bir şekilde yönetilmesi ve taraflar arasında adil bir çözüm bulunması, sosyal barışın korunması açısından kritik öneme sahiptir.
İLGİLİ YARGITAY KARARI
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 26/06/2014 Tarihli 2014/32356 E. , 2014/33512 K. Sayılı Kararı
‘’…Mahkemece “ işverenin grevdeki işçilerin işi olduğu anlaşılan forkliftle yükleme işini grev öncesi farklı işte çalışan grev kapsamı dışındaki işçilere yaptırmaya ilişkin eyleminin hukuka aykırı olması nedeniyle bu yöndeki tespit talebinin reddine” hükmedilmişse de 6356 sayılı Yasanın 64. maddesinin 4. fıkrasında 68. maddeye atıfla çalıştırılacak işçilere yönelik kısıtlama fıkrada yer alan greve katılmayıp çalışan işçilerin ürettiği ürünlerin satılmasına ve işyeri dışına çıkarılmasına ilişkin olup, bunun yasa koyucu tarafından getirilen ve grev başlamadan önce üretilen ürünlerin satılmasına ve işyeri dışına çıkartılmasına imkan tanıyan 3. fıkrayı da kapsadığının kabulü bu düzenlemenin uygulanmasını fiilen imkansız kılar.
İşverenin grev öncesi üretilen malların forkliftle yükleme işini, grev öncesi farklı işte çalışan ve greve katılmayan işçilere yaptırmasında hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla, aksine değerlendirmeyle yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır…’’ şeklindedir.
